De groei naar grotere klassen heeft minder individuele tijd voor leerlingen gegeven. Daar ondervinden jongeren en ook docenten de gevolgen van. Een onderdeel van het probleem bij jongeren met autisme is ook het succes van de school zelf. Het is moeilijk of wellicht niet passend om een systeem als school als beperkende factor te noemen. Het lijkt er echter wel op dat bepaalde normen en lesmethodes zoals die gebruikt worden, in combinatie met weinig ruimte tot individuele variatie, juist het knelpunt zijn bij autisme en mogelijk ook bij meer jongeren die op een andere manier leren. Er wordt een ontwikkel- en vaardigheden norm gesteld waar alle tieners aan moeten voldoen op dezelfde manier. Dat maakt het aan de ene kant gemakkelijk voor school om te volgen dat alle leerlingen op deze manier werken. Aan de andere kant is het moeilijk voor de leerling die talenten heeft maar niet in deze denkwijze past.

Anders leren is anders begeleiden

Dat er van elke leerling hetzelfde wordt gevraagd op dezelfde manier is lastig als je erbij stilstaat dat elke jongere zich op zijn eigen tempo ontwikkelt. Dat is bij jongeren die een normale ontwikkeling doorlopen al verschillend en ook als een ontwikkeling anders verloopt zoals bij autisme het geval is. De leervaardigheden van een individuele leerling met autisme kan door deze massale visie “alle jongeren zijn hetzelfde” moeilijk met de juiste waarde worden ingeschat. Daar is tijd voor nodig om de leerling te leren kennen en deskundigheid over wat autisme wel en niet is. Als dat ontbreekt ontstaan misinterpretaties, niet begrepen gedrag en wellicht ook de consequenties die daarmee samenhangen voor niveau keuze, wisseling van school of in het meest extreme geval schooluitval.

Leren en ontwikkelen op school vraagt voor jongeren met autisme andere voorwaarden dan voor jongeren die geen autisme hebben. Waar leren makkelijk gaat zou een vak op een hoger niveau gevolgd kunnen worden, waar leren moeilijker gaat zou een vak met meer begeleiding of op een lager niveau gevolgd kunnen worden. Het talent van heel intelligent zijn betekent niet dat dit meewerkt in schoolse vaardigheden, daar kan een denkfout zitten. De aanname doen als een leerling goed is in wiskunde dat zijn planvaardigheden ook in orde zullen zijn is risicovol. Juist de verschillende ontwikkel niveaus binnen een leerling met autisme maakt dat dit niet zomaar een aanname kan zijn. 

Als je als jongere met autisme te maken hebt dat je regelmatig vastloopt met lesstof omdat het niet aansluit bij hoe je denkt, dan is dat een rede waarom je je minder goed staande kunt houden binnen de leerstructuur van school. Het kan zichtbaar zijn in lagere cijfers, het niet begrijpen van opdrachten omdat verbindingen in de lesstof nog niet gemaakt zijn. Het kan zichtbaar zijn in werk niet afmaken, de leerling geeft op ik kan het toch niet waarom zou ik dit doen? Dan zou dat met begeleiding op de punten die deze leerling moeilijk vindt tot een betere leer situatie kunnen leiden. Hoe kan de lesstof worden aangeboden zodat deze beter begrepen kan worden? Het inplannen van extra vraag momenten kan helpend zijn.

Het is noodzakelijk om als school te kijken naar leerprestaties als deze niet optimaal zijn, omdat deze leerling verkeerd begrepen kan worden. Als resultaten afwijken, er slechte cijfers zijn wordt er regelmatig of vaak op basis van de resultaten een keuze in niveau gemaakt. Er wordt niet gekeken waar de leerling vastloopt en of het zakken in niveau daarvoor een oplossing is. Als de leerling bijvoorbeeld vastloopt met de vragen van Nederlands omdat niet duidelijk is wat verwacht wordt bij een opdracht neemt de leerling hetzelfde probleem mee naar een lager niveau. Dan lost het zakken in niveau niet het werkelijke probleem op. Als zakken in niveau betekent dat er minder uitdaging is om te leren heeft dit ook invloed op de motivatie van de leerling.

Maatwerk voor deze groep leerlingen sluit aan bij het niveau aan vaardigheden wat er is, geeft ruimte voor persoonlijke inbreng en ontwikkeling. Maatwerk is ook aansluiten met lesstof op de intelligentie van deze leerling.  Het volgt het tempo van de leerling, geeft sturing waar nodig. Zoekt samen met de leerling naar mogelijkheden om tot verbetering te komen. Stimuleert de leerling met autisme om zijn weg te vinden in leren en ontwikkelen.

Ontwikkelingskansen bieden

Jongeren met autisme hebben net als andere jongeren recht op een goede plek voor onderwijs. Een leeromgeving met meer duidelijkheid. Deze duidelijkheid zorgt voor rust, overzicht en minder stress. Dat zijn belangrijke factoren voor een leerling om tot zijn recht te komen binnen de opleiding die gevolgd wordt. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan komt de jongere tot leren en groei. Dat is voor de persoonlijke ontwikkeling belangrijk en voor de toekomst van deze jongere.

De fundamentele houding in hoe de leerling met autisme behandelt wordt is van groot belang voor de verdere toekomst. Gaan deuren dicht met het stempel autisme of openen zich mogelijkheden met persoonlijke begeleiding? De tweede zienswijze is wat mij betreft noodzakelijk om deze leerlingen een gelijkwaardige kans te bieden voor ontwikkeling. 

Deze visie van ontwikkeling valt ook onder de herziende kennis over autisme zoals Martine Delfos die aangeeft. Dat een jongere met autisme in een andere volgorde ontwikkelt, eerst cognitief het denken en daarna pas het sociale. Bij een normaal verlopende ontwikkeling ontwikkelt het kind zich eerst sociaal en komt later het denken (het cognitieve). Dat de ontwikkeling sterk gericht is op het zelf uitdenken van concepten. Daarnaast bestaan er verschillende leeftijden binnen een persoon voor verschillende ontwikkelgebieden. Door Delfos genoemd als MAS1P “Mental Age Spectrum within 1 Person”. Als vanuit dit gezichtspunt autisme wordt bekeken begrijp je beter wat er gebeurt. Waarom aan de ene kant de vakken staan die heel goed gaan en aan de andere kant een vak of vaardigheden staan die nog moeilijk zijn.

Een opleiding volgen zorgt dat je een persoonlijke ontwikkeling doormaakt en ook de jongere met autisme ontwikkelt hierin. Vastlopen op school betekent dat je die kans wordt ontnomen. Voor ontwikkeling is het noodzakelijk dat er uitdaging is en duidelijkheid in wat al goed gaat en op welke punten het beter of handiger kan. Daarnaast is er inzicht nodig in hoe de ontbrekende vaardigheid geleerd kan worden met begeleiding. Denk aan extra huiswerkbegeleiding of coaching. Werken met een maatje in de klas, een docent die tussendoor checkt of deelstappen van een opdracht begrepen worden. De mogelijkheid voor begeleiding bij grotere opdrachten om overzicht te houden in de stappen die gedaan moeten worden.

Persoonlijke leerdoelen voor de leerling zullen uitgewerkt moeten worden. Wanneer kan de leerling ontspannen leren op school, wat zijn moeilijkere momenten? Neem bijvoorbeeld in perioden van veel toetsen hoe kan de leerling dan begeleid worden in planning? Is er de mogelijkheid tot werkdruk spreiding? Waar of bij wie kan de leerling terecht als er onduidelijkheden zijn?

Tiener in ontwikkeling

De norm van school is dat er zelfstandig gepland moet worden. Elke tiener is in ontwikkeling dus elke tiener kan regelmatig nog niet overzien en plannen hoe hij of zij dit soort opdrachten in de tijd moet gaan aanpakken. De rijping van de hersenen is pas volledig klaar na het verlaten van de middelbare school en eigenlijk ook pas na het volgen van middelbaar of hoger beroepsonderwijs. 

Tijdens de oefentijd, de middelbare school periode en daarna MBO, HBO of universiteit, gaat het vaardig worden vooruit maar het heeft biologische gezien nog niet de volledige capaciteit bereikt. Hoe ouder tieners worden hoe beter het gaat, hoe meer er geoefend wordt hoe meer de vaardigheid geleerd wordt. Het is een samenwerking tussen rijping van de hersenen en oefenen. Verwachten dat een middelbare school leerling zonder inschattingsfouten kan plannen is nog niet wat in de hersenen gereed is. Dat geldt voor alle leerlingen niet alleen die met autisme. Als je ervanuit gaat dat dit proces langzamer tot ontwikkeling komt bij de leerling met autisme is meer ontwikkeltijd nodig. Aan de conclusie de tiener kan niet plannen wordt dan de nuance toegevoegd, de tiener kan nog niet alles overzien bij plannen omdat de hersenen nog in ontwikkeling zijn.